พี่วาฬชวนรู้! เจาะลึกกลไกราคาซื้อขาย LNG

ในยุคที่พลังงานสะอาดกลายเป็นหัวใจสำคัญของการพัฒนาเศรษฐกิจ LNG (Liquefied Natural Gas) หรือก๊าซธรรมชาติเหลวได้เข้ามามีบทบาทสำคัญในฐานะเชื้อเพลิงในช่วงการเปลี่ยนผ่านจากพลังงานฟอสซิลไปสู่พลังงานสะอาด (energy transition) ดังนั้นการทำความเข้าใจกลไกราคา LNG และรูปแบบการซื้อขายในตลาดโลกเลยเป็นสิ่งสำคัญ เนื่องจากในปัจจุบันประเทศไทยมีการนำเข้า LNG มากขึ้นเพื่อตอบสนองความต้องการพลังงานที่เพิ่มสูงขึ้น

บทความนี้พี่วาฬจะพาเพื่อน ๆ ไปรู้จักกับการกลไกการซื้อ-ขาย LNG ตั้งแต่ปัจจัยที่กำหนดราคาและรูปแบบสัญญาการซื้อขาย พร้อมไขข้อสงสัยว่าทำไม LNG ถึงกลายเป็นกุญแจสำคัญในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจในยุคปัจจุบัน

แต่ก่อนอื่นพี่วาฬขอพาเพื่อน ๆ ทำความรู้จักกันก่อนว่า LNG คืออะไร?

ก๊าซธรรมชาติเหลว หรือ Liquefied Natural Gas (LNG)

คือเชื้อเพลิงฟอสซิลสะอาด ที่เกิดจากการนำก๊าซธรรมชาติมาผ่านกระบวนการทำให้เย็นลงที่อุณหภูมิ -160 องศาเซลเซียส จนกลายเป็นของเหลว เพื่อลดปริมาตรลงกว่า 600 เท่า ทำให้สะดวกต่อการขนส่งทางเรือในระยะทางไกล ๆ

ปัจจุบัน LNG เป็นเชื้อเพลิงสำคัญที่ใช้ทั้งในการผลิตกระแสไฟฟ้า โรงงานอุตสาหกรรม และใช้เป็นเชื้อเพลิงสำหรับยานยนต์ ( NGV)

และประเทศไทยเองมีการนำเข้า LNG เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง เนื่องจากความต้องการใช้พลังงานภายในประเทศที่สูงขึ้น และแหล่งก๊าซธรรมชาติในอ่าวไทยเริ่มลดลง ทำให้กลไกราคา LNG ในตลาดโลกมีความสำคัญต่อต้นทุนพลังงานของประเทศไทยเป็นอย่างมาก

แล้วรูปแบบการซื้อขาย LNG มีกี่ประเภทกันนะ?

หลายคนอาจจะไม่รู้ ว่ารูปแบบการซื้อขาย LNG ก็เป็นอีกปัจจัยสำคัญที่มีผลต่อ ราคา LNG เหมือนกันนะ ซึ่งการซื้อขาย LNG จะมีอยู่ทั้งหมด 2 รูปแบบ และแต่ละแบบก็จะตอบโจทย์กับความต้องการที่แตกต่างกัน

Term Contract (สัญญาระยะยาว) : เป็นการทำสัญญาซื้อขาย LNG ล่วงหน้าในระยะยาว โดยมีการกำหนดปริมาณ ราคา และระยะเวลาการส่งมอบที่แน่นอน โดยสัญญาระยะยาวช่วยสร้างความมั่นคงในการจัดหา LNG และช่วยลดความเสี่ยงจากความผันผวนของราคาด้วยนะ
Spot LNG (ราคาตลาดจร) : เป็นการซื้อขาย LNG แบบรายเที่ยวเรือหรือรายครั้ง โดยราคาซื้อขายจะอ้างอิงกับราคาตลาด LNG ในขณะนั้น Spot LNG มีความยืดหยุ่นสูง และช่วยให้ผู้ซื้อสามารถปรับตัวตามความต้องการใช้ LNG ที่เปลี่ยนแปลงไปได้ แต่ก็มีความเสี่ยงจากความผันผวนของราคาสูงกว่าหรือหากช่วงที่ก๊าซธรรมชาติขาดแคลนผู้ซื้ออาจจะไม่ได้สินค้าตามที่ต้องการเช่นกัน

กลไกราคา LNG ปัจจัยที่ส่งผลต่อราคาในตลาดโลก

โดยปกติแล้วกลไกราคา LNG จะถูกกำหนดโดยปัจจัยหลักหลายประการ เช่น ความต้องการในตลาดโลก ความพร้อมของอุปทาน และความมั่นคงทางภูมิรัฐศาสตร์ การทำความเข้าใจสิ่งเหล่านี้จะช่วยให้ประเทศที่นำเข้าพลังงานอย่างประเทศไทยสามารถบริหารความเสี่ยงด้านต้นทุนได้อย่างเหมาะสม

ซึ่งราคาซื้อ-ขาย LNG จะมีการกำหนดราคาที่แตกต่างกันในแต่ละภูมิภาค ทั้งจากการใช้งานและกำลังการผลิต เช่น

อเมริกาเหนือ ใช้ Henry Hub (HH) ซึ่งสะท้อนราคาเนื้อก๊าซที่ส่งผ่านท่อก๊าซฯ แต่ว่าจะยังไม่รวมค่าเปลี่ยนสถานะจากก๊าซเป็นของเหลว และค่าขนส่งต่าง ๆ
ยุโรป จะมีราคาหลักที่ใช้เป็นเกณฑ์อ้างอิงอยู่ 2 ตัว คือ
– National Balancing Point (NBP) : นิยมใช้ในการอ้างอิงซื้อขายก๊าซในสหราชอาณาจักร โดยที่ยังไม่รวมราคาค่าเปลี่ยนสถานะก๊าซและค่าขนส่ง
– Title Transfer Facility (TF) : เป็นราคาที่นิยมนำมาใช้อ้างอิงในยุโรปแผ่นดินใหญ่
เอเชีย ก็จะมีราคามาตรฐานที่ใช้เป็นเกณฑ์อ้างอิงอยู่ 2 แบบเช่นกัน คือ
– Japanese Crude Cocktail (JCC) ใช้เป็นฐานสำหรับสัญญาซื้อขายในระยะยาว (Term Contract) โดยอ้างอิงจากราคานำเข้าน้ำมันดิบเฉลี่ยของญี่ปุ่นในแต่ละเดือน ซึ่งประกาศโดยกระทรวงพาณิชย์ของญี่ปุ่น
– Japan/Korea Marker (JKM) เป็นราคาสำหรับการซื้อขายในรูปแบบ Spot LNG ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงเหนือ เช่น ญี่ปุ่น เกาหลีใต้ จีน และไต้หวัน

แนวโน้มการซื้อขาย LNG ในอนาคต

ด้วยความผันผวนของราคา LNG ในปัจจุบันนี้ ทำให้ตลาด LNG มีแนวโน้มปรับเข้าสู่การทำสัญญาระยะยาว (Term Contract) มากขึ้น เพื่อลดความเสี่ยงด้านราคาและสร้างความมั่นคงในการจัดหาพลังงาน

และอีกแนวโน้มที่สำคัญคือ การทำสัญญาแบบไม่ระบุจุดหมายปลายทาง เป็นการซื้อขายที่ช่วยเพิ่มความยืดหยุ่นให้ผู้ซื้อสามารถปรับตัวตามความต้องการที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วได้

พี่วาฬว่าเรื่อง กลไกราคา LNG ถึงแม้จะเป็นเรื่องที่ดูซับซ้อน แต่ก็มีความสำคัญต่อความมั่นคงทางพลังงานของประเทศไทยเลยนะ โดยเฉพาะในยุคที่การนำเข้า LNG มีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่องแบบนี้

และพี่วาฬคิดว่าการเข้าใจกลไกราคา LNG นี้จะทำให้เราเข้าใจที่มาที่ไปของค่าใช้จ่ายด้านพลังงานที่เราต้องจ่ายในแต่ละเดือนมากขึ้น และช่วยให้เราวางแผนการใช้พลังงานได้อย่างคุ้มค่าที่สุด เพราะท้ายที่สุดแล้ว พลังงานคือปัจจัยสำคัญที่ขับเคลื่อนชีวิตและเศรษฐกิจของพวกเราทุกคนนั่นเองล่ะครับ

หวังว่าบทความนี้จะช่วยให้ทุกคนเข้าใจเรื่องกลไกราคา LNG มากขึ้นและเห็นความสำคัญของพลังงานสะอาดชนิดนี้ในฐานะเชื้อเพลิงแห่งอนาคตกันนะ

ถ้าใครสนใจเรื่องราวเกี่ยวกับพลังงานดี ๆ แบบนี้ ติดตามรออ่านในบทความหน้าจากพี่วาฬได้เลยนะคร้าบ

แหล่งอ้างอิง :

https://www.bangkokbiznews.com/corporate-moves/news/corporate-moves/1154253

https://erdi.cmu.ac.th/?p=3169

https://www.bbc.com/thai/international-63648596